Słupsk

Kościół Św. Jacka

prospekt

Organy kościoła św. Jacka w Słupsku są pozostałością jednej z trzech fundacji, jakiej dokonał książę Ernest Bogusław de Croy d’Arechot – ostatni tytularny biskup kamieński. Najznamienitsza, przetrwała do dziś w kościele katedralnym w Kamieniu Pomorskim. Drugi instrument, wybudowany w Gostyniu, nie przetrwał do dziś. Natomiast trzecie organy, znajdują się właśnie w Słupsku.

Budowę nowego instrumentu piszczałkowego książę Bogusław zlecił w 1654 roku organmistrzowi Paulowi Fischerowi oraz snycerzowi Hansowi Eddelwerowi – obydwaj mieszkali w Darłowie. Prace trwały 3 lata. Dzieła dokończył jednak, po śmierci Fischera, jego zięć – Michał Bergiel, który później finalizował także inwestycję w Kamieniu Pomorskim.

W 1892 roku pożar uszkodził kościół i zabytkowy instrument. Po odbudowie świątyni, zbudowano nowe 20-głosowe organy. W tej formie przetrwały one do II wojnie światowej. Warto nadmienić, że w latach 1911-12 prace restauracyjne przy instrumencie przeprowadził W. Völkner z Duninowa. Trakturę mechaniczną oraz wiatrownice klapowo-zasuwkowe wymieniono na modną wówczas trakturę pneumatyczną i wiatrownice pneumatyczno-stożkowe. Barokowy zespół brzmieniowy wymieniono na romantyczny oraz wykonano szereg innych zmian.

Pierwsze prace remontowe po wojnie przeprowadzono w roku 1947. W 1950 roku wymontowano cały zespół brzmieniowy pedału oraz kilka głosów I manuału i wstawiono w budowanych wówczas przez S. Truszczyńskiego z Włocławka organach w kościele NMP w Słupsku.

W 1972 roku uzupełniono brakujące głosy I manuału. W 1980 roku Zygmunt Kamiński wykonał sekcję pedałową. Tak to historia dokonała prawdziwego przewrotu w dyspozycji tego instrumentu, która daleko odbiegała od pierwotnego zespołu brzmieniowego, a jego barwa pozostawała wiele do życzenia.

Dużo szczęścia i zbieg okoliczności spowodował, że dzięki powstałemu w 1995 roku Stowarzyszeniu Rekonstrukcji Organów Kościoła Zamkowego w Słupsku oraz owocnej współpracy polsko-niemieckiej, organom udało się przywrócić pierwotne brzmienie. Przyczynkiem do tego była pomoc znanego na Pomorzu Johanna Jancy (muzykologa, kompozytora i organisty z Tübingen) oraz Martina Rosta (organisty i kantora kościoła mariackiego w Stralsundzie). To dzięki nim odkryto oryginalną, barokową dyspozycję słupskiego instrumentu.

Prace rekonstrukcyjne od 2000 roku prowadziła firma Józefa i Zdzisława Mollina z Odr. Inwestycja została zakończona 16 czerwca 2002 roku, kiedy to dokonano uroczystego poświęcenia instrumentu. Organy kościoła św. Jacka grają nadal zgodnie z życzeniem fundatora, księcia Ernesta Bogusława de Croy d’Arechot, po wsze czasy. Podczas wakacji, mieszkańcy i turyści mają okazję uczestniczyć w trwającym od 1983 roku Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej.

stół gry

prospekt przed rekonstrukcją

stół gry przed remontem

centralna część obecnego stołu gry

pozytyw na balustradzie chóru