Tarnów

Kościół Świętego Krzyża i Matki Bożej Nieustającej Pomocy (Krzyż)

Prospekt

Pierwszy kościół w Krzyżu (od roku 1958 dzielnica Tarnowa), utrzymany w stylu neogotyckim, został wzniesiony w latach 1909-1910 według projektu Augustyna Tarkowskiego z wykorzystaniem wcześniejszej kaplicy zbudowanej w roku 1884. W kościele tym znajdował się instrument wybudowany przez firmę Rieger w roku 1914 (opus 1982). Posiadał on 6 głosów, jeden manuał i pedał, trakturę pneumatyczną, wiatrownice stożkowe i poniższą dyspozycję:

Z upływem lat przybywało wiernych i świątynia stała się niewystarczająca na potrzeby parafii. Zdecydowano więc o rozbudowie kościoła, którą wykonano w latach 1968-1971. Wymianie uległy również organy. Instrument Riegera został podarowany parafii w Starych Żukowicach, gdzie znajduje się do dziś. Budowę nowych organów powierzono Tadeuszowi Rajkowskiemu z Włocławka. 27 czerwca 1971 r. nowy instrument został poświęcony przez biskupa pomocniczego diecezji tarnowskiej Piotra Bednarczyka, jednakże odbioru dokonano dopiero w lutym następnego roku. Były to organy 22-głosowe o trakturze pneumatycznej, z dwoma manuałami i klawiaturą nożną. Posiadały 1478 piszczałek. Sekcje manuału I i pedału znajdowały się na balustradzie chóru muzycznego; na chórze umieszczono stół gry i sekcję manuału II. Dyspozycja była następująca:

Instrument ten służył parafii przez 35 lat. W roku 2006 na podstawie przeprowadzonej ekspertyzy okazało się, że do dalszego użytkowania nadaje się tylko większość piszczałek, natomiast pozostałe elementy (traktura, wiatrownice, miechy, dmuchawa oraz kontuar) muszą być wymienione na nowe. Zdecydowano się więc na gruntowną przebudowę instrumentu, którą przeprowadził Mirosław Jakubowski z Włocławka. Organy zostały zdemontowane, po czym złożone ponownie w nowej szafie i z nowym prospektem. Piszczałki ustawiono na nowych 3 wiatrownicach typu klapowo-zasuwowego. Trakturę gry i rejestrów zmieniono na mechaniczną; jej elementy oraz kontuar sprowadzono z firmy Laukhuff. Dodano 2 nowe głosy, a kilka innych zmodyfikowano, nadając dyspozycji bardziej uniwersalny charakter. Przebudowę zakończono 14 września 2007 r.

Oto lista zmian w dyspozycji w stosunku do 1971:

1) Basalikwoty 3 1/5' + 2 2/3' + 2' przebudowano na Chorałbas 4' + 2', a pozostałe piszczałki posłużyły do budowy Kwinty 2 2/3';
2) Rurflet 8' przeniesiono do manuału I i przesunięto na pozycję 4';
3) Blokflet 4' przeniesiono do manuału I i przesunięto na pozycję 2';
4) Bourdon 8' wykonano nowy;
5) Pryncypał fletowy 8' przesunięto na pozycję 4;
6) Flet leśny 2' przeniesiono do manuału II;
7) Kwintę 1 1/3' wykonano nową;
8) Róg nocny 2' przesunięto na pozycję 1';
9) Zlikwidowano szafę ekspresyjną manuału II i połączenia oktawowe.

Obecnie jest to instrument o 24 głosach, z dwoma manuałami i pedałem, mechaniczną trakturą gry i rejestrów oraz wiatrownicami klapowo-zasuwowymi. Posiada główne dwa miechy pływakowe, ponadto przy każdej wiatrownicy znajduje się dodatkowy miech regulacyjny. Prospekt współczesny, niearchitektoniczny, pięcioosiowy. Umieszczone są w nim głosy: Pryncypał 8' i Pryncypałbas 8' oraz piszczałki nieme (skrajne pola piszczałkowe). Sekcje rozplanowane są następująco: za prospektem sekcja manuału I, za nią sekcja manuału II. Piszczałki sekcji pedału znajdują się w tyle szafy organowej. Ze względu na dużą odległość prospektu od wiatrownicy pedałowej, prospektowe piszczałki Pryncypałbasu 8' sterowane są trakturą pneumatyczną. Kontuar wbudowany w cokół szafy organowej.

Skala klawiatur: manuały C-g³, pedał C-f¹.

Stół gry

Traktura instrumentu

Organy przed przebudową