organy.art.pl » Instrumenty » Małopolskie » Tarnów »TarnówBazylika katedralna Narodzenia NMP
| Głosy |
Klawiatury |
Traktura gry |
Traktura rejestrów |
| 40 |
3+P |
elektro-pneumatyczna |
elektro-pneumatyczna |
 | | Prospekt |
Budowa organów w tarnowskiej katedrze była uwieńczeniem wielkich prac restauracyjnych prowadzonych w kościele w latach 1889-1897 według koncepcji lwowskiego architekta Juliana Zachariewicza. W ramach tych prac wybudowano m.in. istniejący do dziś neogotycki chór muzyczny. Wykonanie instrumentu powierzono znanej austriackiej firmie braci Rieger z Jägerndorf (obecnie Krnov w Czechach). Według katalogu tejże firmy organy tarnowskiej katedry zostały zbudowane w 1906 r.
i oznaczone są numerem opusowym 1347. Był to wtedy 26-głosowy instrument, dwumanuałowy z pedałem, o trakturze pneumatycznej i wiatrownicach stożkowych. W latach 1964-65 przebudowę i rozbudowę organów przeprowadził zakład organmistrzowski Biernackich. W trakcie prac obciążony restrykcjami fiskalnymi zbankrutował oddział firmy Biernackich je wykonujący, wskutek czego przebudowę ukończył Tadeusz Rajkowski z Włocławka. W oryginalnej strukturze instrumentu wprowadzono następujące zmiany:
- usunięto neogotycką szafę organową i zbudowano obecną, częściowo podwieszaną, o niearchitektonicznym prospekcie, zwiększając powierzchnię przeznaczoną dla zespołu chóralnego;
- dobudowano nową, 11-głosową sekcję III manuału oraz 3 głosy w sekcji pedału;
- pneumatyczną trakturę gry i rejestrów zastąpiono elektropneumatyczną, wymieniając jednocześnie stół gry.
Widać więc, że wprowadzone zmiany były znaczne. Można powiedzieć, że praktycznie zbudowano nowy instrument, wykorzystując ze starych organów Riegera piszczałki i wiatrownice. Kolejny generalny remont organy przeszły w latach 1999-2000. Wykonał go Lech Skoczylas z Krakowa. Niearchitektoniczny prospekt uzupełniono o rzeźby i neogotycką dekorację snycerską: sterczyny, pinakle, kwiatony i maswerki, dostosowując go do stylistyki wnętrza kościoła. Sekcje manuału II i III zamieniono miejscami.
Obecnie organy tarnowskiej katedry są instrumentem 40-głosowym o elektropneumatycznej trakturze gry i rejestrów oraz wiatrownicach stożkowych,
z trzema manuałami i pedałem. Instrument służy zarówno celom liturgicznym, jak i koncertowym. Dyspozycja jest następująca:
 | | Stół gry |
DYSPOZYCJA ORGANÓW
|
Manuał I 1. Burdon 16'
2. Pryncypał 8'
3. Gamba 8'
4. Holflet 8'
5. Dolce 8'
6. Gedackt 8'
7. Oktawa 4'
8. Flet 4' *
9. Kornet 3x
10. Mixtura 4x
11. Trompet 8'
II-I
III-I
Super II-I
Super III-I
|
Manuał II 1. Pryncypał 8'
2. Salicet 8'
3. Flet major 8'
4. Praestant 4'
5. Bachflet 4'
6. Picolo 2'
7. Sifflet 1'
8. Nasard 2 2/3'
9. Tercja 1 3/5'
10. Cymbel 3x
11. Klarnet 8' **
III-II
Super II
Tremolo
|
Manuał III 1. Pryncypał 8'
2. Flet kryty 8'
3. Flet harm. 8'
4. Aeolina 8'
5. Vox coelestis 8'
6. Gemshorn 4'
7. Flet 4'
8. Harmonia 3x
9. Obój 8' ***
Tremolo
|
Pedał 1. Kontrabas 16'
2. Violon 16'
3. Subbas 16'
4. Oktawbas 8'
5. Cello 8'
6. Fletbas 8'
7. Chorał 4'
8. Mixtura 4'
9. Puzon 16'
I-P
II-P
III-P
|
*) transmisja głosu Holflet 8'
**) faktycznie: Obój 8'
***) faktycznie: Rożek angielski 8'
Urządzenia dodatkowe: automat pedałowy, 3 wolne kombinacje, crescendo, żaluzja manuału III, włącznik głosów językowych
Registry zbiorowe: Piano, Forte, Tutti, Pleno  | | Prospekt w 1947 r. |
Zdjęcie archiwalne pochodzi ze zbiorów Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków.
01.06.2009 | Paweł Pasternak |
|