Lipnica Murowana

Kościół św. Leonarda

Klawiatura i piszczałki

Pozytyw szkatulny z kościoła św. Leonarda jest najmniejszym, ale najstarszym i najbardziej unikatowym instrumentem organowym w Lipnicy Murowanej. Po raz pierwszy wymieniono go w aktach wizytacji z 1730 r. jako 5-głosowy, jest zatem prawdopodobne, że pochodzi on z XVII wieku. Pod koniec XIX w. pozytyw przeszedł generalny remont; przypuszczalnie usunięto wtedy piąty głos, którym mógł być najpewniej jednorzędowy Cymbel.

W 1990 roku obiekt poddano gruntownej konserwacji, którą przeprowadziła Pracownia Konserwacji Zabytkowych Organów w Krakowie. Zrekonstruowano wtedy wszystkie piszczałki metalowe, gdyż zachowało się z nich tylko 29 uszkodzonych egzemplarzy. W 2004 r. instrument wykorzystano do nagrania płyty CD „Z lipnickiej ziemi...” w wykonaniu Małgorzaty Trzaskalik-Wyrwy i Ireneusza Wyrwy. 

Instrument należy do grupy pozytywów jednoczęściowych, co oznacza, że mechanizm gry, aparat brzmieniowy i system powietrzny zamknięte są w jednej skrzyni o wymiarach 72x41x45 cm, zamykanej z obu stron dwuskrzydłowymi drzwiczkami. W jej górnej części znajdują się dwa miechy klinowe, poruszane naprzemiennie przez kalikanta. Na prawym boku 5 niepodpisanych manubriów do włączania głosów. Instrument zaopatrzony jest również w żelazne kute antaby służące do jego przenoszenia.

Traktura mechaniczna, wiatrownica klapowo-zasuwowa. Klawiatura wewnątrz skrzyni pozytywu.

Charakterystyka poszczególnych głosów:

Flet kryty 4' – drewniany (ścianka przednia i boczne dębowe, ścianka tylna jaworowa), 5 piszczałek rekonstruowanych, reszta oryginalna, piszczałki C-H leżące;
Pryncypał 2' – C-a drewniany (jaworowy), oryginalny, dalej metalowy, rekonstruowany, piszczałki C-B leżące;
Kwinta 1 1/3' – C-c drewniany (jaworowy), oryginalny, dalej metalowy, rekonstruowany;
Oktawa ½'-1' – metalowy, rekonstruowany, repetujący: C-H ½', dalej 1'.

Skala manuału: CDEFGA-c³ (krótka oktawa).