Lublin

Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy

Prospekt

Istniejący instrument zbudowany został przez renomowaną, niemiecką firmę E.F Walcker & Co. z Ludwigsburga w roku 1912 jako opus 1705. Posiada wolnostojący stół gry, wiatrownice stożkowe dla sekcji manuałów oraz membranową dla głosu Subbas 16’. System powietrzny to dwa miechy magazynowe (główny, z podawaczem klinowym, o wymiarach 240x140 cm oraz dla manuału II o wymiarach 110x90 cm) umieszczone wewnątrz szafy organowej, zasilane obecnie dmuchawą elektryczną lub opcjonalnie poprzez kalikowanie. Instrument posiada jedenaście głosów realnych oraz dwa transmitowane, w romantycznej estetyce brzmieniowej, rozdysponowanych na dwa manuały i pedał.

Historia była łaskawa dla tego instrumentu, ponieważ uchował się on od strat, jakie często w wielu organach powodowały zawieruchy wojenne (w tym przypadku dwie wojny światowe!), modna w latach 60. i 70. XX w. moda na „barokizowanie” instrumentów romantycznych oraz działalność pseudoorganmistrzów, a także osób przypadkowych, zupełnie nieprzygotowanych do prac w instrumencie. Niewiele wiadomo o tym, jak służył ten instrument przez dziesiątki lat istnienia, czy był naprawiany i przez kogo, aż do roku 1988. W tym to roku instrument przeszedł naprawę przeprowadzoną przez znaną niemiecką firmę organmistrzowską Oberlinger. Aż do momentu demontażu miecha głównego podczas remontu generalnego w 2011 roku niewiele było wiadomo o tym, kto i dokładnie kiedy wykonał tę naprawę (osoby związane z parafią wspominały jedynie o kimś z Niemiec w końcu lat 80.). Po otwarciu miecha głównego odnaleziono wpis dotyczący tejże naprawy – nazwę firmy, nazwiska osób wykonujących prace oraz datę. W związku z tym nawiązana została korespondencja z firmą Oberlinger, z której można było dowiedzieć się o wielu szczegółach dotyczących stanu instrumentu, skali prac naprawczych oraz osób zaangażowanych ze strony parafii w organizację tego przedsięwzięcia (była to przede wszystkim p. Sylwia Irga). Według korespondencji, instrument przy oględzinach był nieczynny (1987). W roku 1988 przeprowadzono prace, które przywróciły instrument do użytku. Wymieniono wówczas dużą część mieszków, naprawiono elementy pneumatyki stołu gry, zainstalowano nową dmuchawę, całość wyczyszczono i dokonano strojenia.

Przez kolejne 23 lata, służąc liturgii i sporadycznie koncertom, instrument przechodził jeszcze drobne naprawy, ale jego stan ulegał jednak stałemu, ogólnemu pogorszeniu – wymagał on po prostu remontu generalnego, jakiego od momentu wybudowania nigdy nie przeszedł.

Na remont taki parafia zdecydowała się w roku 2011, chcąc aby rok 2012 – czyli równo 100 lat od chwili wybudowania, był rokiem ponownego oddania odrestaurowanego instrumentu do pełni służby liturgiczno-koncertowej. Zadanie przeprowadzenia remontu otrzymała firma organmistrzowska Krzysztofa Deszczaka z Lublina. Założeniem prac było przywrócenie instrumentowi pełni walorów techniczno- brzmieniowo-estetycznych przy zachowaniu oryginalnych koncepcji firmy Walcker, jakie były zastosowane w tym instrumencie. Prace rozpoczęły się w lipcu 2011 roku od częściowego demontażu instrumentu. Następnie parafia przeprowadziła renowację wnęki, w której znajdują się organy. Równolegle trwały prace przy renowacji szafy organowej i prospektu. Szafa została oczyszczona, uzupełniona w kontekście ubytków i ponownie, jak to było oryginalnie, pokryta politurą szelakową. Prace stricte organmistrzowskie trwały zaś z przerwami do kwietnia 2012 roku. Z ważniejszych prac należy wymienić gruntowną renowację stołu gry (m. in. restauracja wszystkich elementów wnętrza, odnowienie szafki i ławy grającego, wymiana okładzin klawiatur manuałowych na nowe – kość wołowa i heban, rekonstrukcja klawiatury nożnej), renowację wiatrownic i elementów traktury, wymienionę na nowe mieszków klinowych tonowych i rejestrowych, wykonanie gruntownego remontu miechów (podwykonawca – "Ars Organum" – Adam Olejnik z Sulechowa), naprawę i konserwację wszystkich piszczałek (100% oryginalne!). Wszystkie elementy drewniane zostały gruntownie oczyszczone i zakonserwowane. Na koniec dokonano żmudnej korekty intonacji (zachowując oryginalną koncepcję) i strojenia.

Po prawie 10-miesięcznej przerwie organy zabrzmiały ponownie na święta wielkanocne roku 2012. Pierwszy koncert odbył się zaś 25 maja 2012 r, kiedy to instrument pokazał swoje możliwości pod rękoma p. Marka Toporowskiego, któremu ze śpiewem i grą na ukraińskiej sopiłce towarzyszyła p. Anastasija Arbuzova.

Instrument ten jest obecnie jedynym oryginalnym, zachowanym w całości instrumentem firmy Walcker z lat przed I wojną światową na terenie Lubelszczyzny. Jego ogromnym atutem jest fakt wyjątkowości istnienia oryginalnie zbudowanego instrumentu tej firmy na tym terenie jak też fakt, iż instrument nie przeszedł szczęśliwie żadnych zmian w strukturze techniczno-brzmieniowej, zachowując tym samym wszelkie walory prawdziwego instrumentu romantycznego kręgu niemieckiego. Organy te są swoistym pomnikiem idei romantyzmu w budownictwie organowym początku XX wieku, wyrażającej się założeniami myśli technicznej i sposobem realizacji założeń brzmieniowych firmy Walcker.

Na temat instrumentu powstały 2 programy, które obejrzeć można pod adresami:

http://www.youtube.com/watch?v=MC2W-cxxUPA
http://www.youtube.com/watch?v=6CNgn1lZbUI

Stół gry