Brodnica

Kościół parafialny (fara) pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Pierwsze i najstarsze wiadomości o organach piszczałkowych w brodnickiej gotyckiej farze pochodzą najprawdopodobniej z relacji z wizyt Bp. Andrzeja Olszowskiego w latach 1667-1672. Wspominano tam o 20-rejestrowym instrumencie, który umieszczony był na chórze muzycznym nad wejściem zachodnim do świątyni. W relacjach można wyczytać \"organy od dłuższego czasu nieco zniszczone\". Wedlug historyków bardzo prawdopodobne jest, że wspomniane powyżej organy dotrwały do roku 1875, kiedy to firma Wilhelm Sauer z Frankfurtu nad Odrą zbudowała nowy instrument, który sygnowany był jako opus 218. Nowe organy stanęły na drewnianym chórze muzycznym, osadzonym na masywnych, drewnianych słupach.

Istotnymi wydarzeniami dla tego instrumentu są nieprzemyślane decyzje ówczesnych rządców kościoła, kiedy to w 1973 roku bydgoski organmistrz Kazimierz Urbański postawił na nowym, betonowym chórze przekształcone organy Sauera. Wraz z przebudową doszło do likwidacji drewnianego chóru, co znacznie ograniczyło możliwość solidnego powiększenia instrumentu w przyszłości. Przebudowane organy o trakturze pneumatycznej  szczelnie wypełniły emporę wieży i liczyły wówczas 25 rejestrów. Wykorzystano też wiatrownice z oryginalnych zespołów dźwięków. Nowy prospekt złożony był z symetrycznie ułożonych piszczałek w segmentach ustawionych na masywnej, drewnianej podstawie.

Lata 1976-2011:

Intrument był bardzo niekorzystnie usytuowany przede wszystkim ze względów akustycznych. Przez ponad 40 lat jego stan bardzo się pogorszył, a konstrukcja prospektu i innych elementów stała się słaba i chwiejna. Ówczesny proboszcz parafii, pod koniec 2007 roku podjął bardzo dobrą decyzję o budowie nowych organów, również w emporze wieży, jednak z pełnym odtworzeniem historycznego prospektu sprzed ostatniej przebudowy w 1976 roku. Prace organmistrzowskie rozpoczęły się w 2008 roku i zakończyły się w roku 2011. Projekt frontowej oprawy części prospektowej i jego wykonanie wraz z wystrojem plastycznym, wykonał organmistrz Stanisław Gostkowski z Sulęczyna, a konsultacjami służył Marian Dorawa, toruński zabytkoznawca  i specjalista w zakresie konserwacji zabytkowych organów w Polsce. Podczas remontu i przebudowy skupiono się na tym, aby wykorzystać jak największą część elementów z poprzednich organów Sauera. Były to m.in. wiatrownice stożkowe oraz oryginalne piszczałki metalowe poszczególnych głosów. Nowe piszczałki metalowe, w tym również prospektowe, które w instrumencie wszytkie są grające, wykonane zostały ze stopu zawierającego 75% cyny. Dotychczasowy kontuar zastąpiony został nowym, bardzo okazałym stołem gry, a niedostarczajcy dostatecznej ilości powietrza stary miech faldowy zastąpiono dwoma miechami pływakowymi. Wysłużona i głośno pracująca dmuchawa została wymieniona na dwa cichobieżne wentylatory organowe, które zakupiono z Niemiec z firmy August Laukhuff. Frontowa oprawa nowego prospektu organowego nawiązuje stylowo do barokowego wystroju świątyni. Obecnie organy w brodnickiej farze posiadają 26 głosów realnych, w tym również głosy językowe i ruchome elementy w prospekcie (gwiazda) i są największym tego typu instrumentem w całym dekanacie brodnickim.