Bytów

Kościół św. Katarzyny

Prospekt

Dzisiejszy kościół św. Katarzyny wzniesiono w latach 1848 - 1854 jako świątynię ewangelicką pod wezwaniem św. Elżbiety. Inspiracją dla architekta był kościół św. Mateusza w Berlinie. Organy zostały wykonane w 1854 r. roku przez Schulzego z Paulinzelle. Instrument ten jednak nie przetrwał długo. Ks. Brill w sierpniu 1873 r. w trosce o muzykalność parafian wystosował pismo do władz rejencyjnych w Koszalinie że "organy są w tak złym stanie używalności, że przeszkadzają w nabożeństwach" i w tej sytuacji zdecydowano się na budowę nowego instrumentu.

Podjął się tego P. B. Voelkner z Duninowa. Kosztorys według Voelknera (w październiku 1873 r. za 1120 tal 15 sgr) wydawał się dla ówczesnego pelplińskiego wikariusza generalnego za wysoki i nawet zastanawiano się nad inną firmą organową, Goebla z Królewca, która to miałaby wykonać organy taniej o 100 tal. W tej sytuacji Voelkner jeszcze raz przekalkulował kosztorys i zgodzono się na sumę 913 tal i 10 sgr, którą to poparł także Häring, muzyk bytowski i 4 lipca 1874 r. wyrażono zgodę na budowę 12 głosowego 2-manuałowego instrumentu z dwoma głosami w pedale. Organy zostały oddane do użytku 12 maja 1875 r. Jedynie drobne naprawy wykonano latem 1893 roku, co zdaje się świadczyć dobrze o jakości ich wykonania.

Kościół został spalony przez Rosjan w marcu 1945 roku. Pozostała zeń tylko wieża kościelna. Spłonęły też organy Voelknera.

Obecne organy w kościele św. Katarzyny zbudowała również firma P. B. Voelkner, Bromberg (Bydgoszcz) około roku 1907 o czym świadczy wybita data na kilku piszczałkach violonbasu 16' kiedy to Voelkner miał już swój warsztat przeniesiony po wielkim pożarze z Duninowa do Bydgoszczy. Brak danych na temat, gdzie instrument ten stał wcześniej. Ciekawostką są okrągłe, toczone w całości w drewnie piszczałki głosów: flet trawers 8' i trawers 4'. Takie piszczałki posiadają organy w Kamieniu Pomorskim i posiadały organy w Słupsku w kościele św. Jacka przed rekonstrukcją w 2002 roku.

Pod koniec lat 60-tych XX wieku firma Józefa Mollina dostawiła wolno stojący kontuar odkupiony z kościoła św. Józefa z Tczewa. Kontuar ten wykonała firma Wacława Biernackiego z Warszawy.

W 1993 roku Ryszard Plenikowski (organmistrz z Kartuz) i Stanisław Gostkowski (organmistrz z Sulęczyna) przeprowadzili remont generalny. Między innymi odrestaurowano 3 miechy klinowe (skóra sprowadzona z Niemiec), wymieniono też większość mieszków na sprowadzone z firmy Laukhuff. Uporządkowano rurki łączące kontuar z wiatrownicami (te prace wykonała moja skromna osoba) i wymieniono rurki z ołowianych na igelitowe co widać na zdjęciu. Piszczałki w prospekcie pełnią funkcję jedynie dekoracyjną.

Kontuar

Chór z organami

Drewniane piszczałki głosów: Flet trawers 8’ i Tawers 4’