Wronki

Kościół klasztorny Zwiastowania N.M.P. (OO. Franciszkanie)

Prospekt

Informacje na temat pierwotnego instrumentu w kościele klasztornym we Wronkach są bardzo skąpe. Wiadomo jedynie, że do 1934 roku istniały tu małe organy, prawdopodobnie mechaniczne z 1 manuałem bez pedału. Instrument został rozebrany pod budowę nowych organów, wykonanych przez warsztat organmistrzowski Władysława Kaczmarka z Wronek.

Instrument budowany w 1935 roku miał trakturę pneumatyczno-rurkową, wiatrownice stożkowe, pojedyńczy miech pływakowy z urządzeniem do kalikowania, wolnostojący kontuar o 2 mauałach i pedale oraz romantyczną dyspozycję:

Instrument przetrwał działania wojenne prawie bez uszkodzeń. W 1982 roku podczas pożaru budynku klasztornego, gdzie do 1991 roku mieścił się państwowy Dom Dziecka, organy uległy uszkodzeniu podczas prowadzenia akcji gaśniczej. W wyniku zalania popękały wiatrownice i niektóre drewniane piszczałki. Konserwację przeprowadził zakład organmistrzowski Andrzeja Miężała z Wronek, który dokonał częściowych zmian w dyspozycji. Usunięto z II manuału Vox coelestis 8' i wstawiono Flet 2'. W I manuale usunięto pierwszą oktawę Fletu koncertowego 8' i przestawiono głos na pozycję 4'. Otwory po brakujących w górnym rejestrze piszczałkach zaklejono.

W takim stanie organy przetrwały do 1994 roku, kiedy to w porozumieniu z organmistrzem Bronisławem Cepką z Popowa koło Wronek (obecnie już ś.p.) podjęto decyzję o przeprowadzeniu generalnego remontu organów i powiększeniu woluminu dźwiękowego. W lipcu 1994 roku firma Cepka zdemontowała instrument, przenosząc wiatrownice do warsztatu. Ponieważ zapadła decyzja o zmianie traktury pneumatycznej na elektropneumatyczną, stary kontuar został rozebrany. Po demontażu instrumentu okazało się, że szafa i prospekt są poważnie zniszczone przez drewnojady. W związku z planowanym powiększeniem organów zaistniała konieczność budowy nowej, większej szafy i odtworzenia zniszczonych elementów prospektu. Dla wzmocnienia konstrukcji i odciążenia empory chórowej firma Cepka wykonała stalową konstrukcję nośną z dwuteownika 16 cm, częściowo wmurowaną w ścianę kościoła. W warsztacie firmy wiatrownice manuałowe poddano przebudowie a starą wiatrownicę pedałową usunięto ze względu na stopień zniszczeń, zastępując ją nową. Firma wykonała ponadto nowy kontuar elektromagnetyczny na ruchomym podeście o 2 manuałach (C-g³) i pedale (C-f¹) z 2 wolnymi kombinacjami oraz prostownik elektryczny do zasilania traktury.

W trakcie prac warsztatowych, gdy ujawniał się dalszy stopień zniszczeń, kilkakrotnie zmieniano koncepcję całości instrumentu. Plan rozmieszczenia sekcji organów i ostateczna dyspozycja została zaprojektowana przez autora niniejszego opracowania i w założeniu zbliżona jest do barokowego archetypu.

W październiku 1995 roku rozpoczęto montaż odnowionych organów. Cokół szafy organowej został podwyższony o 50 cm a prospekt wysunięty w kierunku ołtarza przed cokół na około 95 cm, prze co uzyskano znacznie większą przestrzeń dla zespołów brzmieniowych bez konieczności zajmowania dodatkowego miejsca na chórze. Dla uzyskania lepszego wyglądu prospektu, zgodnie z projektem P. Bronisława Cepki, dodano boczne pilastry zewnętrzne z głowicami na wzór ołtarza oraz podwyższono środkową wieżę piszczałkową, wstawiając pryncypał 8' od C (pierwotnie od F). Firma Cepka zainstalowała nowy wentylator, nowe miechy pływakowe, osobno dla I manuału, osobno dla II i pedału oraz nową, sterowaną elektropneumatycznie szafę żaluzjową. Uzupełniono dyspozycję nowymi głosami wykonanymi z wysokoprocentowej cyny oraz głosami języczkowymi. W marcu 1996 roku odnowiony instrument został przekazany do użytku. W 2000 roku dyspozycję wzbogacono o podarowany z Holandii głos języczkowy Trompet 8'.

Obecna dyspozycja spełnia wymogi zarówno liturgiczne jak i koncertowe. Od lipca 1998 roku na odnowionym instrumencie odbywają się corocznie koncerty w ramach zainaugurowanego i organizowanego przez prof. Krzysztofa Wilkusa z katedry poznańskiej cyklu "Wronieckie Koncerty Organowe i Kameralne".

W lecie 2002 roku po zakończeniu malowania wnętrza kościoła, na polecenie konserwatora zabytków przeprowadzono zmianę kolorystyki szafy i prospektu. Zdjęcia przedstawiają jeszcze dawną kolorystykę. Nad instrumentem stałą opiekę konserwatorską sprawuje firma organmistrzowska Marka Cepki z Popowa koło Wronek.

W tym miejscu pragnę wyrazić serdeczne podziękowania dla zmarłego w czerwcu 2003 roku Pana Bronisława Cepki, doskonałego organmistrza i człowieka wielkiego serca, dzięki któremu udało się z niewielkiego instrumentu klasztornego uczynić piękne koncertowe organy przy wyjątkowo niskich kosztach.

Kontuar