Organy - Polskie Wirtualne Centrum Organowe

organy.art.pl » Instrumenty » Kujawsko-Pomorskie » Bydgoszcz »

Bydgoszcz

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa

Głosy	Klawiatury	Traktura gry	Traktura rejestrów
29	2+P	pneumatyczna	pneumatyczna

Prospekt

Organy zostały zbudowane w roku 1912 przez bydgoskiego organmistrza Paula Voelknera. Pierwotnie miały 28 głosów, a dyspozycja odznaczała się typowym dla warsztatu Voelknera romantycznym charakterem.

DYSPOZYCJA ORGANÓW W 1912 R. (REKONSTRUKCJA)
	Manuał I 9. Trompete 8’ 10. Cornett Mixtur 3-5 fach 11. Rauschquinte 2 2/3 u. 2’ 12. Octave 4’ 13. Rohrflöte 4’ 14. Liebl. Gedackt 8’ 15. Salicional 8’ 16. Flûte harmoniq 8’ 17. Gambe 8’ 18. Principal 8’ 19. Bordun 16’ 20. Manual Koppel 21. Oberoctav Koppel II:I	Manuał I 22. Liebl. Gedackt 16’ 23. Geigen Prinzipal 8’ 24. Konzertflöte 8’ 25. Gemshorn 8’ 26. Schalmei 8’ 27. Vox Coelestis 8’ 28. Aeoline 8’ 29. Blockflöte 4’ 30. Fugara 4’ 31. Progressio 2-3 fach 32. Oboe 8’	Pedał 1. Pedal Koppel II 2. Pedal Koppel I 3. Posaune 16’ 4. Violon 16’ 5. Subbass 16’ 6. Zartbass 16’ 7. Octavbass 8’ 8. Bassflöte 8’

Organy wyposażone były także w szereg urządzeń dodatkowych, jak np. pedał crescenda i żaluzję II manuału.

W roku 1942 r. firma organmistrzowska Josefa Goebla z Gdańska dokonała przebudowy instrumentu. W czasie tych prac zmieniono dyspozycję organów w duchu Orgelbewegung. Rozszerzono dyspozycję pedału o jeden głos (Choralbass 4' w pedale) i zredukowano liczbę głosów ośmiostopowych, w miejsce których zamontowano następujące rejestry:

Manuał I:
- Waldflöte 2’
- Scharff 3 fach

Manuał II:
- Octave 2’
- Glöckleinton 2 fach
- Vox humana 8’

W 1968 r. w organach zostały zamontowane dzwony rurowe (obecnie oznaczone jako Glocke), których manubrium zastąpiło dawny Calcanten ruf.

W tym kształcie instrument przetrwa do naszych czasów. Prawdopodobnie drobne prace i naprawy wykonywał Kazimierz Urbański z Bydgoszczy. W roku 2002 remont instrumentu przeprowadziła firma organmistrzowska Ars Organum Adama Olejnika z Głogusza. W czasie tych prac wymieniono mieszki, zamontowano nową, cichobieżną dmuchawę oraz poddano gruntowej renowacji stół gry.

Organy usytuowane są na murowanej emporze muzycznej w zachodniej części kościoła. Prospekt architektoniczny, jednosekcyjny, pięcioosiowy, założony na wysokim cokole z płycinami, neobarokowo-regencyjny, ozdobiony bogatą dekoracją snycerską. Wieżyczka środkowa wypukła, wysunięta ryzalitowo, wsparta na wydatnym, wysokim cokole ozdobionym spływami, piszczałki umieszczone na konsoli ozdobionej stylizowanym kartuszem. Wieżyczka środkowa flankowana jest lizenami wspierającymi zwieńczenie w formie przerwanego naczółka z rozbudowaną strefą belkowania, wygiętego ukowato ku sklepieniu kościoła, na którym umieszczona jest dekoracja w formie kartusza. Wieżyczki skrajne oddzielone od wieżyczki środkowej dwukondygnacyjnymi, płaskimi polami piszczałkowymi, na trójkątnych konsolach, wysunięte ryzalitowo, zwieńczone prostym belkowaniem. Wszystkie wieżyczki zwieńczone są rozbudowanymi dekoracjami snycerskimi w formie bogatych akroterionów. Całość flankowana jest uszakami z motywem wstęgi i
suchego akantu. Prospekt utrzymany jest w ciemnej kolorystyce, marmoryzowany, detal snycerski złocony. Piszczałki prospektowe oryginalne, cynowe, z warsztatu Voelknera. Prospekt częściowo grający – zawiera piszczałki głosów Prinzipal 8’ i Octave 4’.

Stół gry

DYSPOZYCJA ORGANÓW
	Manuał I 10. Bordun 16’ 11. Principal 8’ 12. Liebl. Gedackt 8’ 13. Gambe 8’ 14. Octave 4’ 15. Rohrflöte 4’ 16. Rauschquinte 2 2/3 u. 2’ 17. Waldflöte 2’ 18. Cornett Mixtur 3-5 fach 19. Scharf 3 fach 20. Trompete 8’ 21. Manual Koppel 22. Oberoctav Koppel II:I	Manuał II 23. Liebl. Gedackt 16’ 24. Konzertflöte 8’ 25. Aeoline 8’ 26. Vox Coelestis 8’ 27. Schalmei 8’ 28. Blockflöte 4’ 29. Fugara 4’ 30. Octave 2’ 31. Glöck leinton 2 fach 32. Progressio 2-3 fach 33. Vox Humane 8’ 34. Glocke (E-h)	Pedał 3. Violon 16’ 4. Subbass 16’ 5. Zartbass 16’ 6. Octavbass 8’ 7. Bassflöte 8’ 8. Choralbass 4’ 9. Posaune 16’ 1. Pedal Koppel II 2. Pedal Koppel I

Fr. Komb.; Piano; Forte; Tutti; Absteller; Crescendo; Handreg. Ab.; Rohrwerke ab.; Aut. Piano ped.; Tremolo; Jalousie - schweller

Fragment wnętrza szafy

Piszczałki sekcji pedałowej

Tabliczka zaświadczająca o przebudowie organów

Informacje uzyskane na podstawie kwerendy archiwalnej oraz wizji lokalnej instrumentu
Zdjęcie prospektu: Michał Markuszewski

Bibliografia:
- Akta wizytacyjne parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bydgoszczy z lat 1955 – 1990;
- Wolfgang J. Brylla, Organmistrz Paul Voelkner z Bydgoszczy, [w:] Organy i Muzyka Organowa VII, Gdańsk 1988;
- Jan Janca, O działalności organmistrzowskiej rodziny Goeblów w setną rocznicę założenia firmy, [w:] Organy i Muzyka Organowa IX, Gdańsk 1994.

18.08.2010

Michał Kołodziej

do góry