Łask

Kolegiata Niepokalanego Poczęcia Najśw. Maryi Panny i Św. Michała Archanioła
organy w kaplicy M. B. Łaskiej

prospekt

Pierwsze organy w kaplicy M. B. Łaskiej zostały zbudowane w 1787 r. Wg J. Gołosa instrument ów wykonał Wilhelm Scheffler młodszy z Brzegu nad Odrą. Istnieje też wzmianka innego autora stwierdzająca jakoby budowniczym był Szpigel. Miejscowy proboszcz z właściwą sobie niefrasobliwością twierdzi, że na temat organów nie zachowały się w parafii żadne dokumenty - wobec czego trudno jest ustalić dokładne fakty.

Fakt, że najniższa oktawa tak w manuale jak i w pedale jest pełna a nie krótka, konstrukcja klawiatury pedałowej i brzmienie jej głosów, jak również brak konsekwencji w nazewnictwie głosów, a także niezgodność zapisu na manubriach sekcji pedałowej ze stanem faktycznym, oraz wybitnie romantyczny charakter brzmienia mixtury - wskazują że instrument był prawdopodobnie przebudowywany w XIX w. lub na początku XX w. Część piszczałek drewnianych była również nieoryginalna, często zamienniki wykonywano z niewłaściwych materiałów i z niedbałością o menzurację.

Powszechnie znanym jest fakt, że w latach 50-tych XX w. podczas prac restauracyjnych w kaplicy miał miejsce wypadek: konserwatorzy wraz ze źle skonstruowanym rusztowaniem wpadli do wnętrza szafy instrumentu otwartej od góry, niszcząc większość oryginalnych piszczałek metalowych. Nie wiadomo kto podjął się wówczas prac remontowych, i na ile nowe piszczałki są rekonstrukcją historycznych.

Przed kilku laty mgr Arkadiusz Włodarczyk podejmując obowiązki organisty w kolegiacie w Łasku zastał instrument całkowicie zaniedbany, większość piszczałek drewnianych była całkowicie zniszczona przez robaki. Muzyk ów, będąc zarazem organmistrzem podjął się prac konserwatorskich, ukończonych ostatnio. Prace objęły naprawę mechanizmu instrumentu, zainstalowanie nowej dmuchawy sprowadzonej z firmy Laukhuff, rekonstrukcję większości piszczałek drewnianych, renowację metalowych, intonację i strojenie całości. Głos Kwinta 2 2/3' (nieoryginalny o romantycznym charakterze) został przebudowany na Flageolett 2'. Z innych ciekawostek konstrukcyjnych można wskazać:
Flet-kryty 8' - prawdopodobnie zachowany w całości oryginalny w dobrym stanie, jest w całości glosem drewnianym (niezwykła rzadkość!). Jedynie najniższa oktawa wymagała rekonstrukcji.
Gemshorn 8' w najniższej oktawie kryty drewniany (zrekonstruowany), pozostałe piszczałki metalowe, koniczne.
Salicet 8' w najniższej oktawie piszczałki drewniane kryte (zrekonstruowane); pozostałe metalowe o bardzo wąskiej menzurze, lekko rozszerzajace się (rzadkość!).
Pryncypał 4' - ponad połowa piszczałek w prospekcie, pozostałe tuż za prospektem.
Głosy pedałowe całkowicie zrekonstruowane.
Wszystkie piszczałki metalowe wykonane są ze stopów cyny.
Skala manuału: C-f³, pedału: C-h.
Po remoncie instrument jest w stanie idealnym.

stół gry

ogólny widok wnętrza szafy

jedna z ciekawostek: flet kryty drewniany na całej długości skali

całkowicie zrekonstruowane piszczałki sekcji pedałowej

mechanizm regulujący dopływ powietrza z dmuchawy do miecha oraz w pełni sprawne urządzenie do kalikowania