Kraków

Kościół św. Idziego

Prospekt

Gotycki kościół św. Idziego powstał w pierwszej połowie XIV wieku. Częściowa przebudowa budowli, podjęta w XVIII stuleciu, polegała na podwyższeniu murów oraz powiększeniu korpusu o jedno przęsło. Początkowo patronat nad obiektem sprawowali benedyktyni, następnie Akademia Krakowska, zaś od 1595 roku kościołem opiekowali się dominikanie. Po zakończeniu II wojny światowej w świątyni odbywały się nabożeństwa w obrządku ormiańskim. Dominikanie ponownie przejęli opiekę nad świątynią w 1982 roku.

Obecnie na drewnianym chórze muzycznym, pochodzącym z pierwszej połowy XVII wieku, znajduje się siedmiogłosowy pozytyw z podwieszoną klawiaturą pedałową. Według informacji zawartych w „Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce”, obiekt ten ma charakter późnobarokowy i pochodzi z drugiej połowy XVIII stulecia. Instrument bywa również datowany bardziej szczegółowo, na 1733 rok. Z obecnej perspektywy można jednak przypuszczać, że informacje te odnoszą się do dawnych, nieistniejących już organów, pochodzących zapewne z XVIII wieku i naprawianych w 1781 roku.

Stylistyka pozytywu wskazuje na to, iż został on wykonany najprawdopodobniej przez Ignacego Wojciechowskiego około połowy XIX stulecia. Za przyjęciem tej hipotezy przemawia fakt, iż prospekt organowy w kościele św. Idziego wykazuje bardzo bliskie analogie z prospektem instrumentu zbudowanego przez tegoż organmistrza dla krakowskiego kościoła św. Katarzyny i św. Małgorzaty w latach 1861-1867.

Jak już wspomniano, w 1982 roku opiekę nad świątynią przejęli dominikanie. Kościół był wówczas zdewastowany i zaniedbany. Szczególnie zniszczony był pozytyw. Zachował się jedynie prospekt, natomiast aparat brzmienia wymagał całkowitej rekonstrukcji. Brakowało wszystkich piszczałek metalowych, wielu drewnianych, a także klawiatury pedałowej. Również traktura i klawiatura manuałowa były znacznie uszkodzone. Z napisów przy manubriach rejestrowych udało się wówczas odpisać następującą dyspozycję:

Między 1982 a 1987 rokiem przeprowadzono rekonstrukcję instrumentu, natomiast w 1987 roku zainstalowano dmuchawę elektryczną firmy Laukhuff. Pod koniec XX wieku krakowski organmistrz Lech Skoczylas nastroił wszystkie głosy oraz zmniejszył ciśnienie powietrza o około 1/3. Uprzednio ustawione ciśnienie było bowiem zbyt wysokie w porównaniu z rozmiarami świątyni.

Prospekt organowy – o cechach barokowych, architektoniczny, jednosekcyjny, pięcioosiowy, wklęsło-wypukły, uszaty. Obudowa podwyższonych osi skrajnych oraz niższej osi środkowej ujęta gzymsowaniem zgodnym z ukształtowaniem plastycznym całości. Prospekt ujęty od dołu analogicznym gzymsem ciągłym. Osie wewnętrzne zredukowane. Na osiach skrajnych po dwa wazony. Dekoracja snycerska (naddatki, kotarki, wypełnienia przestrzeni nad zredukowanymi osiami, uszy) ażurowa, oparta w znacznej mierze na motywach rokokowych. Prospekt malowany na kolor jasnokremowy. Detal snycerski złocony.

Stół gry wbudowany. Klawisze czarne – hebanowe, klawisze białe – pokryte kością. Wiatrownice klapowo-zasuwowe. Dźwignia do kalikowania nożnego i dmuchawa elektryczna.

Skala organów – manuał: C-f³; pedał: C-d.

Stół gry

Widok stołu gry i bocznej ściany szafy organowej

Instrument w 1982 r.