Status Organisty w Archidiecezji Krakowskiej

Wstęp

1. Regulamin niniejszy stanowi podstawę harmonijnego ułożenia wzajemnych stosunków między rządcami wspólnot parafialnych jako pracodawcami a organistami jako wykonawcami zleconej pracy.
2. Regulamin odnosi się w skutkach prawnych do prawa kościelnego, jak również cywilnego, uwzględniając regulację stosunków pomiędzy Państwem a Kościołem /Konkordat z 1993 r./.
3. Archidiecezjalna Komisja ds. Muzyki Kościelnej stanowi organ doradczy dla Arcybiskupa Krakowskiego w sprawach dotyczących muzyki w Kościele na terenie Archidiecezji.
4. Na czele Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej stoi Zarząd w składzie: przewodniczący, zastępca przewodniczącego oraz sekretarz. Przewodniczący i jego zastępca przyjmują strony w wyznaczone dni dyżurów w Kurii Metropolitalnej /oprócz wakacji/.
5. Struktura Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej jest następująca:
   1. Podkomisja ds. Organistowskich
   2. Podkomisja ds. Instrumentów Muzycznych
   3. Podkomisja ds. Twórczości Muzycznej
   4. Podkomisja ds. Chórów i Schól Parafialnych.
6. Zadaniem Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej jest czuwanie nad należytym wykonywaniem przepisów dotyczących muzyki i śpiewu kościelnego.
7. W skład każdej Podkomisji wchodzą członkowie mianowani przez Arcybiskupa Krakowskiego na okres 5 lat.

I. Władze organistowskie

8. Władze organistowskie są następujące:
   1. Zarząd Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej - przewodniczący, jego zastępca i sekretarz
   2. Podkomisja ds. Organistowskich
   3. Sąd Koleżeński
9. W skład Podkomisji ds. Organistowskich wchodzą członkowie: 3 mianowanych przez Arcybiskupa Krakowskiego, 2 z urzędu: dyrektor Archidiecezjalnej Szkoły Organistowskiej oraz kierownik sekcji muzyki kościelnej w Instytucie Liturgicznym Papieskiej Akademii Teologicznej, 8 wybieranych w rejonach Archidiecezji: krakowskim /4 osoby/, nowotarsko - zakopiańskim, chrzanowskim, myślenickim i wadowickim (po jednej). Wszyscy zatwierdzani są przez Arcybiskupa Krakowskiego na okres 5 lat. Podkomisja ds. Organistowskich stanowi tym samym reprezentatywną Radę Organistów.

II. Cele i zadania podkomisji ds. organistowskich

10. Podkomisja sprawdza czy obowiązujące przepisy kościelne w sprawie muzyki i śpiewu są należycie przestrzegane na terenie Archidiecezji.
11. Pilnuje, aby obowiązujący regulamin organistowski był przestrzegany, zarówno przez organistów, jak i ich pracodawców - księży proboszczów, rektorów kościołów czy innych przełożonych.
12. Wydaje zaświadczenia o kwalifikacjach zawodowych kandydatów ubiegających się o stanowisko organisty na terenie Archidiecezji. Prowadzi wykaz organistów i ich kwalifikacji. Potwierdza umowy o pracę dla organistów.
13. Stara się o podniesienie poziomu moralnego i zawodowego organistów przez organizowanie kursów dokształcających, egzaminów kwalifikacyjnych, zjazdów, rekolekcji, dni skupienia, (jesienny - przy okazji wspomnienia św. Cecylii i wiosenny - w pierwszych tygodniach Wielkiego Postu).
14. Zarząd Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej rozstrzyga sprawy sporne wynikłe pomiędzy organistą a bezpośrednim przełożonym. Przyjmuje skargi i zażalenia organistów lub pracodawców. Jedna i druga strona ma możliwość odwołania do Arcybiskupa Krakowskiego.
15. Przewodniczący Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej na wniosek przewodniczącego Podkomisji ds. Organistowskich ma możliwość doraźnie - w razie konieczności - powołania Sądu Koleżeńskiego, wybierając jego skład z członków Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej.

III. Charakter prawny stanowiska organisty

16. Organista jest pracownikiem Kościoła w służbie Bogu i podlega Władzy Kościelnej zgodnie z przepisami prawa kościelnego i niniejszego regulaminu oraz Kodeksu Pracy.
17. Organista jest pracownikiem wspólnoty parafialnej i podlega bezpośrednio proboszczowi lub rektorowi kościoła w zakresie wykonywania obowiązków, w dalszej kolejności zarządowi Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej, w zakresie określonym niniejszym regulaminem i w trybie nadzwyczajnym Arcybiskupowi Metropolicie.
18. Umowę o pracę podpisuje rządca kościoła (proboszcz lub rektor) z organistą. Umowa ta wymaga potwierdzenia przez Archidiecezjalną Komisję ds. Muzyki Kościelnej.
19. W czasie wizytacji dziekańskiej powinna być uwzględniona sprawa umowy z organistą, jego uposażenia, ubezpieczenia i pracy w parafii.

IV. Podział stanowisk i wymagane kwalifikacje

20. Warunkami podstawowymi objęcia stanowiska organisty są:
    1. przykładne życie według zasad wiary katolickiej
    2. należyte wykształcenie muzyczne i liturgiczne
    3. znajomość obowiązujących przepisów o muzyce kościelnej i liturgii
21. W Archidiecezji Krakowskiej istnieją trzy kategorie stanowisk organisty:
    1. do pierwszej kategorii zalicza się kościoły: Bazylikę Katedralną na Wawelu, kościoły kolegiackie, wszystkie kościoły w centrum Krakowa oraz kościoły w parafiach powyżej 7 tysięcy wiernych
    2. do drugiej kategorii należą: pozostałe kościoły na terenie Krakowa oraz kościoły parafialne poza Krakowem powyżej 4 tysięcy wiernych
    3. wszystkie inne ośrodki duszpasterskie /w tym parafie/ należą do trzeciej kategorii.
22. Poszczególne stanowiska może zajmować:
    1. stanowisko kategorii pierwszej - organiści mający wyższe wykształcenie muzyczne z dyplomem ukończenia specjalności "muzyka kościelna" tak z Papieskiej Akademii Teologicznej, jak i z Akademii Muzycznej, jak również organiści mający wyższe wykształcenie muzyczne w klasie organów Akademii Muzycznej z ukończonym uzupełnieniem znajomości liturgii,
    2. stanowisko kategorii drugiej i trzeciej: organiści posiadający średnie wykształcenie muzyczne uzyskane w Archidiecezjalnej Szkole Organistowskiej /ukończony całkowity cykl kształcenia/ oraz absolwenci Średniej Szkoły Muzycznej lub Liceum Muzycznego w klasie organów z ukończonym uzupełnieniem znajomości liturgii.

V. Objęcie stanowiska

23. Organista jest przyjmowany przez przełożonego kościoła /proboszcza lub rektora/ i zwalniany według zasad ustalonych niniejszym regulaminem i kodeksem pracy.
24. Kandydat na stanowisko organisty powinien dołączyć do pisemnego podania:
    1. życiorys
    2. świadectwo chrztu św. i ewentualnie ślubu kościelnego
    3. świadectwo wykształcenia ogólnego
    4. świadectwo wykształcenia muzycznego
    5. opinię od poprzedniego pracodawcy
25. O zamiarze zawarcia umowy o pracę z organistą, przełożony kościoła zawiadomi Archidiecezjalną Komisję ds. Muzyki Kościelnej, przedkładając do wglądu dokumenty przewidziane w p. 24, celem otrzymania miarodajnej opinii o danym kandydacie.

VI. Umowa o pracę

26. Po otrzymaniu opinii Zarządu Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej, przełożony kościoła jest obowiązany zawrzeć z organistą pisemną umowę o pracę w trzech egzemplarzach podpisanych przez przełożonego kościoła i organistę, po jednym egzemplarzu dla stron zawierających umowę o pracę i trzeci egzemplarz dla Komisji. Umowa o pracę (według załączonych wzorów) podlega potwierdzeniu przez przewodniczącego Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej.
27. Podpisując umowę o pracę organista podpisuje również - po zapoznaniu się s treścią - przyjęcie do wiadomości i podporządkowanie się niniejszemu regulaminowi.
28. W tekście umowy należy zaznaczyć na jaki okres jest ona zawarta /n. p. czas próbny, czas określony lub czas nieokreślony/. Należy także podać wymiar etatu.

VII. Obowiązki organisty

29. Organista jako wierzący i praktykujący katolik jest tym samym dla wspólnoty parafialnej przykładem życia według zasad ewangelicznych. W obcowaniu ze wszystkimi winien być wzorem kultury i uprzejmości, szczególnie przy załatwianiu spraw swojego urzędu. W stosunku do przełożonego jest obowiązany do szacunku oraz do podporządkowania się mu w sprawach organistowskich objętych umową o pracę.
30. Organista jako muzyk kościelny jest odpowiedzialny za kulturę muzyczną w danej wspólnocie parafialnej. Powinien być animatorem w tej dziedzinie stale doskonaląc swoje umiejętności czyli poziom gry i śpiewu. Jego obowiązkiem jest rozśpiewać parafię oraz systematycznie wzbogacać repertuar pieśni, ożywiając w ten sposób liturgię i modlitwę tej wspólnoty. Swój zawód organista pojmuje jako powołanie do służby Bogu i Kościołowi.
31. Do obowiązków organisty należy:
    1. grać i śpiewać podczas mszy św. i nabożeństw, w czasie których muzyka i śpiew są obowiązujące lub przyjęte. Takimi są: msze św. w niedziele i święta oraz w tygodniu, jeśli tak postanowi przełożony kościoła; nieszpory, jutrznia, liturgia sakramentów św.: chrztu św., bierzmowania, małżeństwa, pogrzeby, Godzinki, Gorzkie Żale, Droga Krzyżowa, procesje, Dni Krzyżowe, liturgia Wielkiego Tygodnia, nabożeństwa majowe, czerwcowe, październikowe, nowenny, tridua, wspólne adoracje Najświętszego Sakramentu, nabożeństwa o charakterze narodowym, nabożeństwa szkolne lub inne zarządzone przez władze kościelną /miejscową lub nadrzędną/, w których udział organisty jest nieodzowny, zgodnie z przepisami rytuału i miejscowymi zwyczajami. Dla zabezpieczenia odpowiedniego poziomu śpiewu wiernych msze św. powinny się odbywać z towarzyszeniem organów.
    2. przy poparciu i akceptacji przełożonego wspólnoty, prowadzić zespoły śpiewacze, szczególnie zaś mieć w opiece stronę muzyczną istniejących lub tworzonych struktur liturgicznych jak: lektorzy, kantorzy, schole, grupy ministrantów, chór parafialny, zespoły młodzieżowe, wokalno - muzyczne, przy czym przełożony kościoła z funduszów kościelnych zabezpieczy potrzebne instrumenty, materiał nutowy oraz przeznaczony na ten cel odpowiedni lokal. Tam, gdzie istnieją warunki prowadzenia chóru wielogłosowego jest to godne polecenia.
    3. w oparciu o plan opracowany z zespołem kapłanów danej wspólnoty i katechetów uczyć parafian, a szczególnie dzieci i młodzież poprawnego wykonywania śpiewów liturgicznych innych pieśni kościelnych.
    4. prowadzić inwentarz instrumentów muzycznych oraz innych sprzętów związanych z wykonywaniem muzyki, a stanowiących własność kościoła. Potrzebny jest także inwentarz biblioteczki organisty /śpiewniki, utwory muzyczne/ do wglądu na wizytacji dziekańskiej.
    5. prowadzić indeks /zeszyt/ pieśni aktualnie uczonych oraz starych, śpiewanych w danej wspólnocie, chronić te pieśni od zapomnienia przez dysponowanie nimi stosownie do okresu liturgicznego.
    6. dbać o właściwą konserwację organów i innych instrumentów muzycznych stanowiących własność parafii oraz czuwać nad porządkiem na chórze, a także nad zachowaniem wszystkich tam obecnych.
    7. nie dopuszczać do wykonywania podczas nabożeństw liturgicznych zwłaszcza podczas mszy św. dowolnych, kolidujących z powagą miejsca i świętością obrzędów - prezentacji wokalnych i instrumentalnych przez przygodnych muzyków.
    8. spełniać osobiście swoje obowiązki, z wyjątkiem okresu uprawnionego urlopu i absencji usprawiedliwionej chorobą względnie innymi okolicznościami, ale zawsze po uzgodnieniu z proboszczem swego zastępstwa.
    9. mając na uwadze konieczność stałego dokształcania się oraz dbania o swą wewnętrzną formację ma obowiązek brania udziału w spotkaniach w tym celu urządzanych przez Archidiecezjalną Komisję ds. Muzyki Kościelnej jak: doroczne rekolekcje dla organistów, cecyliański dzień skupienia w listopadzie oraz wiosenny dzień skupienia na początku Wielkiego Postu.
    10. dla dobra całokształtu swojej pracy nie powinny być mu obce żadne inicjatywy duszpasterskie wspólnoty parafialnej, której służy.

VIII. Uposażenie organisty

32. Aby organista do tak pojętych obowiązków podchodził z możliwie pełnym zaangażowaniem, powinien mieć zapewnione uposażenia materialne, w oparciu o jego wykształcenie i wykonywanie powierzonych mu obowiązków.
33. Parafie naszej Archidiecezji dysponują następującymi możliwościami wynagrodzenia pracującego organisty:
    1. pensja
    2. pensja plus 15% od iura stolae pobieranych w kancelarii parafialnej
    3. pensja plus zgoda rządcy na pobieranie ofiar od wiernych, z których organista rozlicza się samodzielnie z Urzędem Skarbowym (śluby, pogrzeby, opłatki, kolęda itp.)
    4. porozumienie (zgoda) rządcy na pobieranie przez organistę ofiar od wiernych (śluby, pogrzeby, opłatki, kolęda), z których on sam się rozlicza z Urzędem Skarbowym.
34. Wszelkie zmiany w uposażeniu jak: przechodzenie organisty z wersji pierwszej do drugiej czy do trzeciej, zmiany spraw iura stolae, kolędy, opłatków winny być uzgodnione przez obydwie strony tj. przez przełożonego i organistę, za zgodą także Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej. W wypadku zmiany wartości pieniądza (inflacji), rządca parafii jest obowiązany do uwzględnienia nowej sytuacji przez korektę wynagrodzenia.
35. Opłacanie podatku od pensji organisty jest obowiązkiem parafii. Wysokość pensji organisty musi regulować poczucie sprawiedliwości społecznej oparte o naukę Kościoła. Wynagrodzenie organisty musi być sprawiedliwe i godne. Należy brać pod uwagę: średnią płacę krajową, sytuację rodzinną oraz ilość czasu jaki organista poświęca wykonywaniu swojej pracy i przygotowaniu się do niej.
36. Po 25-ciu i 50-ciu latach pracy organisty rządca parafii powinien zaznaczyć jubileusz przez:
    1. powiadomienie o tym wspólnoty parafialnej i Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej
    2. udzielenie jubilatowi nagrody materialnej
    3. postaranie się dla wyjątkowo zasłużonego jubilata o odznaczenie papieskie lub diecezjalne, za pośrednictwem Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej

IX. Ubezpieczenia i emerytura

37. Każdy organista musi być ubezpieczony według przepisów ZUS - u. Składki ubezpieczeniowe opłaca pracodawca według obowiązujących zasad:
    1. podstawą obliczenia składki ubezpieczeniowej płatnej przez parafię jest uposażenie stałe plus zmienne, względnie zryczałtowane.
    2. wiek emerytalny zgodnie z przepisami państwowymi wynosi 60, 65 lat. Dobrego i w pełni zasłużonego oraz sprawnego organistę wspólnota parafialna może nadal zatrudniać. O zwolnieniu lub przejściu na emeryturę powinna być poinformowana Archidiecezjalna Komisja ds. Muzyki Kościelnej
    3. z chwilą przejścia na rentę lub emeryturę, organista obowiązany jest opuścić posadę w terminie ustawowym.

X. Prawo urlopu

38. Organiście tak jak każdemu pracownikowi przysługuje w ciągu roku płatny urlop wypoczynkowy, udzielony zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy. Zastępcę zaproponowanego przez organistę opłaca się z kasy parafialnej.
39. W większych parafiach, o dużym nasileniu pracy, w miejsce intensywnie przepracowanej niedzieli, organiście przysługuje jeden dzień wolny w tygodniu. Dzień ten ustala organista każdorazowo z przełożonym.
40. Z racji wyjazdów służbowych jak: dni skupienia o zasięgu diecezjalnym lub rejonowym, doroczne rekolekcje i inne spotkania organizowane przez Archidiecezjalną Komisję ds. Muzyki Kościelnej, organiście przysługuje zwrot kosztów wyżywienia i podróży wypłacany z kasy parafialnej.

XI. Rozwiązanie stosunku służbowego

41. Tak rządca, jak i organista, mogą rozwiązać umowę o pracę zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy.
42. Powodem do wypowiedzenia pracy organiście może być m. in.:
    1. występowanie organisty przeciw Kościołowi
    2. buntowanie wiernych przeciw duszpasterzom
    3. dawanie zgorszenia przez życie niemoralne lub złe pożycie małżeńskie
    4. karalność przez sądy powszechne
    5. wyraźny brak troski o rozwój śpiewu kościelnego w parafii i zaniechanie ciągłego kształcenia się muzycznego (opinia Komisji na prośbę proboszcza)
43. Wspólnota parafialna może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy organisty w razie:
    1. ciężkiego naruszenia przez organistę obowiązków pracowniczych, w szczególności samowolnego uchylania się od obowiązującej go pracy, stawiania się do pracy w stanie nietrzeźwym, spożywania alkoholu w czasie wykonywanej pracy
    2. popełnienia przez organistę przestępstwa w czasie trwania umowy o pracę, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na stanowisku organisty, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem.
44. O zamiarze rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia proboszcz zawiadamia pisemnie lub ustnie osobiście Archidiecezjalną Komisję ds. Muzyki kościelnej, podając równocześnie przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Komisja w ciągu 14 dni powinna zgłosić swoje zastrzeżenia, o ile uzna to za konieczne.
45. Rządca parafii w razie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia lub z wypowiedzeniem, powinien na piśmie podać organiście przyczynę uzasadniająca rozwiązanie umowy.
46. W dniu dyscyplinarnego rozwiązania stosunku służbowego, organista obowiązany jest opróżnić mieszkanie służbowe, a klucze od zajmowanego lokalu oddać proboszczowi, jeżeli zajmuje w parafii.
47. Najpóźniej na tydzień przed opuszczeniem stanowiska służbowego organista obowiązany jest przekazać rządcy parafii wszystkie użytkowane instrumenty muzyczne, biblioteczkę muzyczną oraz inne rzeczy stanowiące według spisu inwentarza własność parafii, a które znajdowały się w używalności lub pod opieką organisty - zawsze zgodnie z protokołem zdawczo - odbiorczym, który obowiązkowo należy przy przyjmowaniu organisty do pracy i zwalnianiu napisać.
48. Nie wolno organisty zwolnić z pracy w okresie przedemerytalnym (chyba, że w nadzwyczajnych, dyscyplinarnych okolicznościach) oraz w czasie choroby lub urlopu, zgodnie z przepisami państwowymi.
49. Przy ewentualnej zmianie przełożonego wspólnoty parafialnej, umowa o pracę jest nadal ważna i obowiązująca.

XII. Przepisy końcowe

50. Wdowa po zmarłym organiście ma prawo do jednorazowej odprawy pośmiertnej według następujących zasad:
    1. jeżeli pełnił on funkcję poniżej 10 lat - do 2 - miesięcznej odprawy
    2. powyżej 10 lat - do 3 - miesięcznej odprawy
    3. powyżej 30 lat - do 6 - miesięcznej odprawy
51. Regulamin niniejszy zatwierdzony przez Arcybiskupa Krakowskiego wchodzi w życie w terminie jednego miesiąca od dnia jego ogłoszenia. Równocześnie z tą chwilą przestaje obowiązywać dotychczasowy regulamin.
52. W przypadku odmowy podpisania przez organistę umowy o pracę według zasad niniejszego regulaminu, uważa się, że wypowiedział on umowę o pracę z terminem 3 - miesięcznym, a więc najdalej 4 miesiące od dnia ogłoszenia regulaminu.
53. Jeżeli organista dotychczas zatrudniony nie spełnia wymaganych niniejszym regulaminem warunków, szczególnie gdy nie posiada wymaganych kwalifikacji i nie stara się ich uzupełnić, może być zatrudniony na zajmowanym stanowisku jeszcze przez uzgodniony z rządcą czas, w którym powinien uzupełnić brakujące mu kwalifikacje. O ile organista po tym okresie nie spełnia wymaganych warunków regulaminowych, należy go zwolnić z pracy.
    1. w wyjątkowych wypadkach Archidiecezjalna Komisja ds. Muzyki kościelnej - na wyraźną prośbę rządcy parafii - organistę pracującego w danej parafii powyżej 10 lat, sprawdzonego, może zwolnić od uzyskania kwalifikacji wymaganych niniejszym regulaminem.
    2. o ile organista nie chce przyjąć przedstawionych mu na piśmie nowych warunków pracy i płacy, stosuje się odpowiednie przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę.
54. Ogólnie obowiązującą wykładnię niniejszego regulaminu ustala Komisja ds. Muzyki Kościelnej do której należy się zwracać w kwestiach spornych.
55. Wszystkie sprawy związane z umową o pracę regulują przepisy Kodeksu Pracy.

Franciszek kard. Macharski

ks. Jan Dyduch, kanclerz