|
|
organy.art.pl » Słownik »Słownik terminów organowych
 | - zdjęcie | |  | - dźwięk w formacie mp3
|
| Pedał, Pedal, Klawiatura pedałowa, Klawiatura nożna, Klawiatura deptana | |
| Klawiatura nozna w organach, wprowadzona do tego instrumentu na początku XIV wieku, najprawdopodobniej przez L.v.Vaelbokego. Z reguły obejmuje najniższe rejestry organowe. |
| Fletowy głos 2', czasami skonstruowany przy użyciu piszczałek przedętych. |
| Piszczałka | |
| Podstawowa jednostka brzmieniowa w organach, wytwarzająca pojedynczy dźwięk o określonej barwie i wysokości dźwięku. |
W piszczałkach tego typu dźwięk powstaje poprzez dragnia metalowego języka, w odróżnieniu od piszczałek labialnych gdzie źródłem dźwięku jest drgający słup powietrza. Podstawowymi elementami każdej piszczałki językowej są:
W zależności od tego czy język jest szerszy niż otwór gardziołka czy też węższy mamy do odpowiednio język kryjący i język przelatujący. Strojenie piszczałki językowej polega na wydłużaniu lub skracaniu długości języka poprzez wysuwanie lub wsuwanie dostorika w główkę. Ze względu na konstrukcję rozróżnia się dwa typy piszczałek językowych: niemiecki i francuski. |
| Piszczałka łamana, Piszczałka gierowana, Piszczałka gięta | |
Jest to piszczałka z łamanym lub wygiętym korpusem. Gierowanie stosuje się wtedy gdy wysokość pomieszczenia w którym znajdująsię organy jest niższa od długości piszczałki. Łamanie piszczałek nie wpływa na ich właściwości akustyczne. |
| Piszczałka wargowa, Piszczałka labialna | |
Piszczałki wargowe działają na zasadzie pobudzania do drgań słupa powietrza znajdującego się w korpusie piszczałki. Drgania te są wzbudzane przez wstęgę powietrza wychodzącą ze szczeliny, która na krawędzi górnej wargi tworzy wiry na skutek tarcia. Piszczałka labialna zbudowana jest następujących elementów:
- korpus,
- stopa,
- rdzeń,
- wycięcie,
- górna warga,
- dolna warga,
- szczelina (między dolną wargą, a rdzeniem).
Piszczałki wykonuje się z metalu bądź drewna. Rozróżnia się następujące odmiany piszczałek wargowych:
- otwarte - dźwięk wydostaje się z dwóch otworów: na górze korpusu i poprzez wycięcie,
- kryte - dźwięk (przytłumiony, mniej wyraźny) jest wypromieniowywany tylko poprzez dolny otwór, gdyżgórny jest zakryty poprzez czapkę w metalowych lub szpunt w drewnianych,
- półkryte - piszczałki te w przykrywkach mają zamontowane rurki lub posiadają otwory.
- aaa perfect replica watches for canada
canada perfect swiss breitling fake watches
|
| Pleno | |
(z łac.: pełne brzmienie) Umowna nazwa specyficznego brzmienia instrumentu uzyskanego przez jednoczesne włączenie znacznej ilości głosów. Dynamicznie odpowiadają mu wartości od f do fff. Barwa organowego pleno jest charakterystyczna dla instrumentów i muzyki określonych epok, tak więc mówi się o pleno barokowym, pleno romantycznym, czy umownie o małym pleno. Francuskie pleno barokowe bywa określane terminem: plein jeu; niemieckie pleno romantyczne terminem: Volles Werk. Specyficznym rodzajem pleno jest też tutti. Często organy wyposażone są w odpowiedni register umożliwiający włączenie pleno charakterystycznego dla stylistyki konkretnego instrumentu.
[JRz] |
| Otwarty głos fletowy o neutralnej barwie dźwięku. |
| Pozytyw, Positiv, Brustwerk | |
Nazwa sekcji kontrastującej dynamicznie i brzmieniowo z Hauptwerkiem zwykle obsługiwanej przy pomocy manuału II (lub I jeśli głównym jest manuał II). W okresie baroku był zwykle budowany w balustradzie chóru w odzielnej szafie (tzw. Reuckpositiv - tj. znajdujący się z tyłu za organistą, gdy ten siedzi przodem do prospektu). W okresie romantyzmu sekcja pozytywu była zwykle połączeniem koncepcji brzmieniowej barokowego pozytywu i Schwellwerku, często budowana w oddzielnej szafie ekspresyjnej). Szczególnym rodzajem sekcji o brzmieniu pozytywowym jest Brustwerk umieszczony nad stołem gry w centralnej części prospektu - zwykle w oddzielnej szafce, którą można otworzyć i zamknąć uzyskując dodatkowe efekty dynamiczne.
[JRz] |
| Prestanst, Praestant | |
| Głos organowy pryncypałowy umieszczony w prospekcie organów (od łacińskiego praestans - stojący z przodu). Nazwy tej używa się także we francuskim budownictwie organowym na określenie pryncypału 4', znajdującego się w środku instrumentu. W tym przypadku nazwa określa głos, który jest strojony w pierwszej kolejności i służy jako wzorzec do strojenia kolejnych głosów w sekcji. |
| Progresja harmoniczna, Progressio harmonica | |
| Pryncypał, Prinzipal, Montre, Diapason | |
| Najważniejszy głos organowy, piszczałki tego głosu najczęsciej budowane są z metalu, rzadziej z drewna. Piszczałki posiadają kształt cylindryczny. Pryncypał budowany jest we wszystkich wersjach alikwotowych, w zakresie od 32' do 1'. Piszczałki pryncypałowe wchodzą także w skład mikstur. Istnieje wiele odmian brzmieniowych pryncypału, np. pryncypał fletowy, skrzypcowy itp. |
| Część wiatrownicy tonowej. Poprzeczna kancela, nad którą ustawione są piszczałki tego samego tonu przegroda. |
| Przegroda, Tama, Przegródka, Kancela | |
| Część wiatrownicy zasilająca sprężonym powietrzem piszczałki tego samego tonu występujące w różnych rejestrach (w wiatrownicy tonowej - układ poprzeczny przegród) lub piszczałki różnych tonów tego samego rejestru (w wiatrownicy rejestrowej - układ podłużny przegród; w odniesieniu do tego typu wiatrownicy określenie to jest raczej rzadko spotykane, częściej używa się nazwy komora rejestrowa, kanał rejestrowy). Przegrodami nazywane bywają nie tylko wolne przestrzenie (kancele) wypełniane powietrzem, ale również same drewniane przegródki, które dzielą wiatrownicę na poprzeczne lub podłużne kancele. |
| Pudło ekspresyjne, Szafa ekspresyjna, Żaluzja, Echo, Nabrzmiewacz | |
| Puzon, Posaune | |
| Głos językowy kryjący, umieszczony w pedale, należy do grupy trąbkowej. Przeważnie wystepuje w wersji 16' lub 32'. Roztrąby wykonywane są z drewna lub z metalu. |
|
|
|
|
